تحلیلی بر آثار سینمایی با موضوع دانشجو
مهدیه سادات نقیبی در یادداشتی اختصاصی برای پایگاه خبری تحلیلی «البرزخاتون» نوشت: پس از هر اقدام سیاسی و اجتماعی در جامعه با گرفتن آمار متوجه می‌شویم که بیشترین گروه و قشری که پس از کنشی در جامعه تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد، قشر دانشجو هستند.
این تأثیر نه به‌منزله آسیب و یا قوت آنان است؛ بلکه بدین معنا که دانشجویان در تمام جهت نسبت مهمی با رویداد‌های اجتماعی و سیاسی جامعه دارند. به همین منظور این نسبت تنها با شناسایی و ارائه آگاهی قابل‌درک خواهد بود.
ازاین‌رو سینمای ایران گاهی به موضوعات دانشجویان با عناوین و سوژه‌های مختلف اشاره‌ای داشته است و بهتر است بگوییم پس از انقلاب اسلامی فیلمسازان زندگی دانشجویی و قشر دانشجویان را بیشتر از قبل در آثار خود جای‌داده‌اند، چرا که همان‌طور که گفته شد از اهمیت و تأثیر دانشجو و دانشگاه بر جنبش‌های سیاسی و اجتماعی در دنیا نمی‌توان چشم پوشید و همین می‌تواند سوژه‌های به روزی برای هر دوره باشد.
تقریباً به‌جرئت می‌توان گفت موضوعات کار شده در سینمای ایران بیشترین روایت‌هایش شبیه به هم است و تقریباً ۸۰ درصد آن‌ها با موضوعات اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی تولید شده است البته نه به معنای آن که هیچ‌گونه فیلمی با موضوعات دیگر نداریم؛ به‌خصوص در دهه اخیر قدرت سینما آن‌قدر زیاد شده که تقریباً می‌تواند برای هر موضوع و مناسبتی فیلم تولید کند؛ اما درهرصورت روایت‌ها تقریباً در یک شاخصه کلی با عناوین مختلف می‌گنجد.
جنبش‌های اخیر سیاسی و اجتماعی این طور نشان داد که بیشترین تأثیر بر روی دانشجویان است و این دانشجویان بودند که در جنبش‌ها و کنش‌های اجتماعی و سیاسی جامعه دخیل بودند حال یا از سوی جنبه مثبت و یا منفی. به همین منظور فیلمسازان اگر با نگاه ویژه به دانشجویان نپرداخته‌اند؛ اما تقریباً همیشه یک الی دو کاراکتر دانشجو در فیلم‌ها دیده می‌شود و این بیشتر به معنای حضور یک تیپ و شخصیت است.
اگر بخواهیم بگوییم سینمای ایران چقدر و چگونه به دانشجویان و زندگی دانشجویی پرداخته است باید گفت اگرچه همیشه نگاه فیلمسازان با موضوع دانشجویان نگاهی با عناوینی چون زندگی دانشجویی در خوابگاه‌ها و مشکلات اقتصادی و مشکلاتی در خور نوع زندگی آن‌ها بوده؛ اما این به‌منزله آن نیست که تمام دانشجویان این چنین مشکلاتی را دارند؛ اما به‌هرحال از نگاه جامع شاید بیشترین درصد دانشجویان با چنین مشکلات و سبک چنین زندگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
قصه‌های درون روایتی زندگی دانشجویان با تم تقریباً غم‌آلود درهم‌آمیخته شده است، قصه‌های با موضوعاتی چون عشق، سیاست، مشکلات و چالش‌های اجتماعی و همچنین مشکلات خانوادگی که این مسأله به‌عنوان موضوع همیشگی همراه دانشجویان خواهد بود.
بر همین اساس از جمله فیلم‌هایی که پس از انقلاب اسلامی تا به امروز به موضوع دانشجویان پرداخته شد می‌توان به فیلم سینمایی «دختران انتظار» به کارگردانی رحمان رضایی سال ۱۳۷۹، «دو زن و نیمه پنهان» به کارگردانی تهمینه میلانی که چالش‌های سیاسی و اجتماعی اوایل دهه ۶۰ را بازگو می‌کند و «شبهای تهران» فیلمی از داریوش فرهنگ همچنین فیلم «اعتراض» مسعود کیمیایی، «متولد ماه مهر» محمدرضا درویش، «بازنده» فیلمی از قاسم جعفری، «خوابگاه دختران» محمدحسین لطیفی و «روزگار جوانی» فیلمی از شاپور قریب، «طعم شیرین خیال» کمال تبریزی، «پری» داریوش مهرجویی، «عصبانی نیستم» رضا درمیشیان، دل‌شکسته علی رویین‌تن و شام آخر فریدون جیرانی و دیگر آثاری از کارگردان که همگی به مسائل و چالش‌های دانشجویان با موضوعات دیگر را پرداخته‌اند. هر کدام از آثار سینمایی و تلویزیونی بنا با موضوعاتی که دارند یا مورد تشویق و تمجید قرار گرفته‌اند و یا باتوجه‌به انتقادات تندی که در قصه وجود دارد با مخالفت دولت قرار گرفته است همانند فیلم «عصبانی نیستم» که به موضوع و چالش وقایع سال ۸۸ و پس از آن در جامعه می‌پردازد.
ارتباط‌گیری سینماگران با دانشجویان قوت چندانی ندارد
در نگاه کلی و واقع‌گرا به نظر می‌رسد سینماگران می‌توانند ارتباط خوبی برای تولید آثارشان با قشر دانشجویان داشته باشند چرا که علاوه بر قشر‌های دیگر دانشجویان در مرکز اصلی جامعه قرار دارند و با چون و چرا‌های اجتماع و حوادثی که زندگی آن‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد آشنایی دارند؛ بنابراین دانشجویان به‌واسطه آگاهی بیشتری که در جامعه و چالش‌هایی که به‌عنوان هنجار در سراسر جامعه وجود دارد، بیشترین درک و آگاهی را دارند.
به همین منظور اینکه یک فیلمساز اصولاً در فیلم خود گاهی از تیپ دانشجو استفاده می‌کند و به نظر می‌رسد شاید در کارنامه فیلمسازان آن طور که باید به سبک زندگی و مسائلی که برایشان اتفاق می‌افتد، اشاره‌ای چندان نشده است و فیلمسازان برای قصه‌های بکر و جدید باید بیشتر با دانشجویان ارتباط بگیرند.
خوشبختانه فیلمسازان به‌واسطه حیطه کار و شغلی که دارند، قشر دانشجو را بیشتر از بقیه به خود جذب می‌کنند و این شاید همان نقطه‌ای باشد که کمتر به آن اهمیت می‌دهند. نکته مهمی که در تحلیل این یادداشت وجود دارد این است که ارتباط‌گیری دانشجویان با فیلمسازان و بر عکس آن باید آن‌قدر خوب و قوی باشد تا برای تولید یک اثر سینمایی از‌ایده‌های دانشجویان استفاده کرد چرا که دانشجویان به‌عنوان نسل جوان در گرو مسائل مهم جامعه هستند و این می‌تواند نقطه قوتی در عرصه سینما باشد که شاید کمتر به آن اشاره شده است.
الهه ملاحسینی _ البرزخاتون
انتهای خبر/
دیدگاهتان را بنویسید